این تغییر موضع ماسک در حالی رخ داده که او قبلاً خود را «کاملاً حامی محیط زیست» معرفی می‌کرد. در سال ۲۰۱۶، او حتی خواستار یک «خیزش مردمی» علیه صنایع سوخت فسیلی شد و هشدار داد که جهان به سمت یک بحران اجتناب‌ناپذیر حرکت می‌کند.
مجتبی پناهی، پژوهشگر حوزه اقتصاد تغییرات اقلیمی و اقتصاد رفتاری؛ چگونه موضع‌گیری ماسک در قبال تغییرات اقلیمی تغییر کرد؟
اقدامات دونالد ترامپ برای کاهش مشوق‌های خودرو‌های برقی، باعث افت چشمگیر فروش این خودرو‌ها خواهد شد؛ اما آنچه عجیب به نظر می‌رسد، حمایت ایلان ماسک – مدیرعامل تسلا و فردی که پیش‌تر به عنوان مدافع محیط زیست شناخته می‌شد – از این سیاست‌ها است.
ترامپ اعلام کرده که «الزام خودرو‌های برقی را لغو خواهد کرد تا صنعت خودروسازی آمریکا را نجات دهد و به تعهد مقدس خود در قبال کارگران آمریکایی پایبند بماند». رئیس‌جمهور آمریکا که پیش‌تر حامیان خودرو‌های برقی را به باد انتقاد گرفته بود، اکنون اهداف تعیین‌شده برای سهم ۵۰ درصدی خودرو‌های برقی از بازار را کنار گذاشته، برخی از بودجه‌های ایستگاه‌های شارژ را حذف کرده و در حال بازنگری در استاندارد‌های آلایندگی است که خودروسازان را به سمت تولید مدل‌های برقی سوق می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین اهداف ترامپ، حذف اعتبار مالیاتی ۷۵۰۰ دلاری برای خریداران خودرو‌های برقی است. با اینکه برای این کار نیاز به همراهی جمهوری‌خواهان کنگره دارد، اما اگر موفق شود، تأثیرات آن عمیق خواهد بود. یک مطالعه اخیر نشان داده که در صورت حذف این اعتبار، فروش خودرو‌های برقی می‌تواند تا ۲۷ درصد کاهش یابد.
«حذف این اعتبارات مالیاتی، سهم قابل توجهی از بازار خودرو‌های برقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد» این جمله را جوزف شاپیرو، اقتصاددان دانشگاه کالیفرنیا برکلی و یکی از نویسندگان این مطالعه بیان کرده است. وی تأکید دارد که در نهایت روند حرکت به سمت خودرو‌های برقی ادامه خواهد داشت، اما این تغییرات می‌تواند باعث تأخیر‌های جدی شود.
وی هشدار داد: «اگر آمریکا به جای ۲۰۵۰، تا سال ۲۰۹۰ به طور کامل برقی شود، این تفاوت برای کره زمین بسیار مهم خواهد بود. مقدار زیادی کربن در این فاصله زمانی منتشر خواهد شد.»
چرا ایلان ماسک از سیاست‌های ترامپ حمایت می‌کند؟
نکته عجیب این است که این سیاست‌ها مورد حمایت ایلان ماسک قرار گرفته است، در حالی که تسلا به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو‌های برقی در جهان، بخش‌هایی از قطعات خود را از چین تأمین می‌کند؛ کشوری که ممکن است با تعرفه‌های جدید ترامپ مواجه شود. با این حال، ماسک استدلال می‌کند که حذف یارانه‌ها به نفع تسلا تمام خواهد شد. او در شبکه اجتماعی X نوشت: «یارانه‌ها را حذف کنید، این فقط به تسلا کمک خواهد کرد»
به گفته شاپیرو، این استدلال منطقی به نظر می‌رسد. تسلا همچنان رهبر بازار خودرو‌های برقی در آمریکا است و تقریباً نیمی از فروش این بخش را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، تسلا از هر خودرو سود بیشتری نسبت به رقبای خود کسب می‌کند، بنابراین حذف مشوق‌ها ضربه شدیدتری به شرکت‌هایی مانند فورد و جنرال موتورز خواهد زد.
با این حال، حتی خود تسلا نیز از این سیاست‌ها آسیب خواهد دید. کاهش استاندارد‌های آلایندگی می‌تواند درآمد تسلا از فروش اعتبارات کربنی به دیگر خودروسازان را کاهش دهد. تنها در سال گذشته، این اعتبارات برای تسلا ۲.۷ میلیارد دلار درآمد ایجاد کرده بود. علاوه بر این، برای اولین بار در سال ۲۰۲۴، فروش تسلا کمی افت کرد و برخی از مشتریان لیبرال این برند، از تغییرات سیاسی ماسک ابراز نگرانی کردند.
استفانی والدز استریتی، تحلیلگر بازار خودرو در شرکت Cox Automotive، بر این باور است که تمرکز ماسک اکنون از خودرو‌های برقی به حوزه‌هایی مانند رباتیک، هوش مصنوعی و پروژه‌های فضایی معطوف شده است. وی همچنین به نزدیکی فکری ماسک با جریان‌های راست‌گرا و ترامپ اشاره می‌کند.
ماسک پس از مراسم تحلیف ترامپ، بدون اشاره‌ای به خودرو‌های برقی، اعلام کرد: «آینده تمدن تضمین شده است؛ با شهر‌های ایمن، مرز‌های کنترل‌شده، هزینه‌های منطقی و چیز‌های پایه‌ای دیگر.» او در ادامه افزود: «ما دوج کوین را به مریخ خواهیم برد!»
این تغییر موضع ماسک در حالی رخ داده که او قبلاً خود را «کاملاً حامی محیط زیست» معرفی می‌کرد. در سال ۲۰۱۶، او حتی خواستار یک «خیزش مردمی» علیه صنایع سوخت فسیلی شد و هشدار داد که جهان به سمت یک بحران اجتناب‌ناپذیر حرکت می‌کند.
اما حالا او کمتر به این مسائل می‌پردازد. ترامپ که پیش‌تر تغییرات اقلیمی را «یک فریب بزرگ» خوانده بود، بار دیگر آمریکا را از توافق پاریس خارج کرده و سیاست‌هایی را در پیش گرفته که منجر به افزایش استخراج نفت و گاز و کاهش حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود. ماسک هم در واکنش به این اقدامات تنها گفت: «ریسک تغییرات اقلیمی واقعی است، اما بسیار کندتر از آن چیزی است که هشداردهندگان می‌گویند»
در نهایت: آیا ماسک یک فرصت‌طلب است؟
برخی منتقدان ماسک را به فرصت‌طلبی متهم می‌کنند. پل بلدسو، مشاور اقلیمی در دولت بیل کلینتون، در این باره می‌گوید: «او اکنون خطر تغییرات اقلیمی را دست‌کم می‌گیرد، اما احتمالاً در پس ذهنش به این فکر می‌کند که چگونه از قرارداد‌های دولتی برای مهندسی اقلیمی بهره‌برداری کند».
افرادی که ماسک را می‌شناسند، می‌گویند که او از دموکرات‌ها زمانی روی‌گردان شد که در سال ۲۰۲۱ به اجلاس خودرو‌های برقی کاخ سفید دعوت نشد. رابرت زوبرین، از پیشگامان اکتشاف مریخ که ماسک را با ایده توسعه تمدن‌های فضایی آشنا کرده، معتقد است: «در دو سال گذشته، ماسک خود را از یک قهرمان محیط زیستی به یک شخصیت شرور در فیلم‌های جیمز باند تبدیل کرده است».
زوبرین در نهایت می‌گوید: «ماسک انگیزه‌اش چیزی جز کسب افتخار ابدی نیست. او می‌خواهد تمدن را نجات دهد، چون می‌خواهد به عنوان نجات‌دهنده آن شناخته شود. اما این جاه‌طلبی، جنبه تاریکی هم دارد که برخی از سیاستمداران از آن سوءاستفاده کرده‌اند».
